Mijn dochter zit in groep 8 en maakt straks de nieuwe eindtoets voor het basisonderwijs. Ik was daar eigenlijk heel blij om, want ze heeft dyslexie en deze toets heeft kortere vragen. Begreep ik van school. In mijn mailbox zit echter een bericht van Vincent van der Veen, Programmamanager Kind & Natuur IVN Natuureducatie. Hij maakt zich zorgen: deze toets bevat geen vragen meer over aardrijkskunde, geschiedenis en biologie.
“Alleen rekenen, taal- en leesvaardigheid zal nog worden getoetst. Het is werkelijk onvoorstelbaar dat dit het geval is in tijden van klimaatverandering en teloorgang van biodiversiteit. Wat moeten we concluderen? De aarde vergaat, maar gelukkig kunnen de kinderen straks wel uitrekenen wanneer.”
Nu wil ik niet heel vervelend doen, maar in de eindtoets die ik ooit moest maken – de NIB toets in 1989, correct me if I’m wrong – zat dit volgens mij ook niet. We moesten vooral op een bepaalde snelheid patroontjes herkennen en dingen omcirkelen. Om je niveau te bepalen. Soort IQ-test maar dan verpakt als ‘iets van school’.
Dat wil niet zeggen dat wij op de basisschool geen les kregen over aardrijkskunde, biologie en geschiedenis. Sterker nog, ik weet nog dat we met een helicoptertje op de computer mochten vliegen voor Topotour en hoe leuk dat was. Eerste generatie die op school daadwerkelijk af en toe op school beschikking had over een computer, tegenwoordig kunnen ze met de hele klas tegelijk digitaal leren.
De meeste indruk – ik weet het nog steeds als 40+er – maakten echter de biologie en geschiedenislessen van Meester Meijers. Deze meester kluste bij als wethouder en vertelde vooral op school de mooiste verhalen in de klas. Wij luisterden ademloos naar hoe het vroeger ging.
Hoe je een lintworm kon krijgen en hoe dat beestje vroeger met behulp van vasten en rotte vis uit je keel omhoog gelokt werd, bijvoorbeeld. Over kielhalen op schepen in de VOC tijd. En hoe we wandelden door de schooltuinen en elke plant en boom met eigenschappen benoemd werd. We mochten ze natekenen en de vormen van de bladeren herkennen, we hadden schoolmoestuintjes en elke klas had een eigen taak met het verzorgen van de dieren in ‘de Oude Zustertuin’. De kleuters deden de kippen en konijnen. Later mocht je als het jouw beurt was mee met het eten geven van de pauwen, de geiten of de varkens.
Met dit alles won onze school zelfs eens de ‘Pandaprijs’ en gingen we op schoolreisje. Iets dat we nog nooit hadden gedaan! En daarna ook nooit meer deden (in plaats daarvan organiseerde de school jaarlijks een legendarische sport-spel-feest-kermisdag).
Natuuronderwijs is zeker belangrijk, maar ik denk dat het IVN de plank een beetje mis slaat met wat er in het persbericht staat: “Als IVN Natuureducatie vinden we het onverteerbaar dat het onderwijs deze kant opgaat. Er is maar liefst zes keer meer aandacht voor rekenen en taal dan voor natuur. En dat terwijl driekwart van de ouders, zo blijkt uit onderzoek, natuuronderwijs net zo belangrijk vindt als rekenen en taal.”
Is toch de taak van de ouders én de school?
De basisschool waar mijn dochter nu in groep 8 zit, heeft inderdaad geen dieren. Wel hadden ze in groep 6 een schoolmoestuin waar ze wekelijks in werkten. Er kwamen regelmatig boekjes over dieren mee naar huis, waarin ze op school werkten. Op dit moment kamperen ze met groep 8 in het bos, dat is natuur. En de meester neemt de kinderen als ‘energizer’ regelmatig mee voor een wandeling door de wijk. Er zijn veel buitenlessen ingepland, mijn dochter mocht afgelopen schooljaar ook een doos met dode wespen en stukken wespennest meenemen om erover te vertellen. Ik verdiep me er niet heel erg in, maar met alle topobladen die de afgelopen jaren mee naar huis kwamen, denk ik dat het toch aan bod komt.
Al geef ik toe: in de verloren coronajaren moest ik dat als ouder zelf doen. Toen waren er vanwege het thuisonderwijs alleen lessen taal, spelling en rekenen. Daar hebben deze kinderen zeker dingen gemist. Niet iedereen heeft net als ik ziek op de bank gelegen en de kinderen verplicht een natuurdocumentaire laten kijken, haha. Maar toch: als je natuuronderwijs als ouder belangrijk vindt, dan breng je zelf je kinderen ook wat bij! Van het IVN kregen wij (pre-corona) bijvoorbeeld eens een hele leuke paddenstoelenkaart, om zelf mee te speuren in de wijk.
Lekker makkelijk om het op andere mensen af te schuiven… Maar goed, het IVN waarschuwt ook niet voor niets. “Natuurlijk is reken- en taalvaardigheid belangrijk, maar ook aan de natuurvaardigheid van veel kinderen valt flink wat aan te merken. Inmiddels weet 85 procent van de kinderen niet meer hoe een van de meest voorkomende vogels, de huismus, eruit ziet. Bizar gewoon. En dat terwijl het herkennen van veel voorkomende plant- en diersoorten ook een kerndoel van het basisonderwijs is. Het is hoog tijd dat er iets gaat veranderen in het onderwijs. Dat is echt niet meer van deze tijd. In deze periode van klimaatverandering en biodiversiteitscrisis lijkt ons een onderwijssysteem met een eenzijdige focus op rekenen en taal zelf een fossiel geworden.”
Daar hebben ze een punt, schokkend om te lezen van die huismus. Maar… no offense, mijn kinderen wisten al hoe een huismus er uitziet VOORDAT ze naar de basisschool gingen. Je wijst dat toch aan je peuters aan en dan benoem je dit?
Zelfde geldt voor plantjes. “Nee, dat is een brandnetel afblijven!” “Niet in de buurt van de bereklauw!” “Dit is een weegbree, als je je prikt aan een brandnetel kun je daarmee over de zere plek wrijven. Paardebloem helpt ook.” Ik ben geen bioloog, dus van veel planten en bomen weet ik zelf de namen ook niet. Maar de basisbiologie qua vogels, dieren en planten die breng je toch je kinderen standaard tijdens elk wandelingetje bij?
Mijn kinderen zijn net als ik heel leergierig, maar ook als ze niet op informatie zitten te wachten, geef ik die. Of ben ik nou gek? Opvoeden is wat mij betreft meer dan alleen zorgen dat je kinderen zichzelf kunnen aankleden en hun eigen brood kunnen smeren, ze moeten zichzelf kunnen redden en dus moeten ze bepaalde dingen weten. Dat is niet alleen nuttig, maar ook leuk en interessant.
Wie durft in de reactie toe te geven dat zijn of haar kind niet heeft geleerd hoe een mus, koolmees, pimpelmees, duif of roodborstje eruit ziet?
Leuke artikelen omtrent natuureducatie:
Reacties
Ik durf wel te zeggen dat niet ieder kind het weet.
Maar ook dat de IVN de plank misslaat.
Dat het niet in de eindtoets zit, wil toch niet zeggen dat er geen lessen over gegeven worden.
Ze mogen wel een tijdje in mijn klas komen hoor!
Ja precies, die eindtoets is meer om het niveau te kaderen toch? Daarnaast weegt toch het advies van de school die het kind jarenlang heeft kunnen monitoren mee. En leerkrachten toetsen volgens mij bij elke les die ze geven of de kinderen de kennis hebben opgesnoven of dat het nog herhaald moet worden. Dus mooi punt, maar overdreven reactie van het IVN.