Alleen rijke kinderen zijn hoogbegaafd?

Een interessante documentaire op NPO 2 over hoogbegaafde kinderen en passend onderwijs. Werd op diverse facebookpagina’s over hoogbegaafdheid aangekondigd en toevallig zapte ik op het juiste moment mijn televisie aan en het programma in. Passend onderwijs is voor elk kind belangrijk tenslotte, ook als je kind hersenen heeft die standaard in een hogere versnelling staan afgesteld dan het gemiddelde. Maar waarom lieten ze nu alleen op het oog ‘rijke’, stereotype kindjes zien?

Als mama van twee meisjes die ‘vermoedelijk’ hoogbegaafd zijn, was ik erg nieuwsgierig. Ze maakten een goed punt hoor, qua passend onderwijs. Slecht dat er op de PABO geen aandacht aan wordt besteed. Raar dat de wetenschappelijke kennis, de theorie, er allemaal wel is maar slechts mondjesmaat beschikbaar is voor de mensen die in het onderwijs de hb-kindjes moeten herkennen. De enige kennis die ze hebben is het vooroordeel van de rijke ‘kakkernerds’ die schaken, een instrument spelen en allerlei vreemde talen spreken. Dat beeld werd bevestigd door de kinderen (overigens niets mis met die kindjes, ze kwamen heel sympathiek over) die in beeld werden gebracht in het programma. Misschien niet bewust, maar toch… stereotype bevestigd.

Jammer vond ik dat. Welgestelde ouders hebben natuurlijk het budget om die bijna 1000 euro die een intelligentietest kost op te hoesten. En om de instrumenten te bekostigen, de lessen en materialen om hun kind uit te dagen. Wat de kosten zijn van voltijds hb-onderwijs werd ook niet benoemd. Ik heb dat budget niet en dus ook geen officiële diagnose. En ik ben echt niet de enige moeder uit een meer modaal gezin met hoogbegaafde kinderen. Denk alleen maar aan Lieve-Syl-Lisette en je weet dat ook hele normale loedermoeders prima in staat zijn tot het verwekken van hoogbegaafde kinderen (hier haar artikelen over hoogbegaafdheid).

Dat hebben ze van hun moeder…

Dat schijnen ze bovendien vaak van hun moeder te hebben. In Lisettes geval is dat bewezen, bij mijzelf niet. Ik herken mezelf er compleet in qua mindset, maar de niet gespecialiseerde tester die mijn intelligentie onderzoek heeft afgenomen hamerde er op dat ik daarvoor echt een paar iq-puntjes tekort kom. Qua verwerkingssnelheid ben ik er dan weer wel, echt een standje turbo, maar verbaal zit daar een kloof. (Dat heet de verbaal-performaal kloof, ik moet me er nog eens in verdiepen.) Ingewikkelde dingen hoor die intelligentie onderzoeken. Het komt er op neer dat ik zo snel denk en verbanden leg, dat ik mezelf niet kan volgen en dat al helemaal niet mondeling aan anderen kan overbrengen. Want mondeling zit ik qua intelligentie zo’n beetje op één lijn met de gemiddelde mens. Verwacht dus vooral niet van mij dat alles wat ik in mijn hoofd heb bedacht eruit komt. Moeilijke dingen uitleggen in begrijpelijke taal kan ik daarentegen wel weer heel goed, ik heb een hekel aan ingewikkeld taalgebruik.

Bij mijn oudste wist ik als peuter al dat ze voorliep en daarop heb ik de basisschool geselecteerd. Inmiddels maakt deze school de complete ommezwaai naar het gepersonaliseerd leren dat de toekomst heeft en zijn er voor slimme kinderen dus ook meer kansen om passend onderwijs te krijgen. Toen mijn dochter net op school begon overigens niet, in tegenstelling tot de juf uit De Monitor kaartte ik wel bij de juf aan dat mijn dochter voorliep. Die dacht op haar beurt ‘daar heb je weer zo’n moeder’, want mijn kind durfde het niet te laten zien in de klas.

Hoe herken je een hoogbegaafd kind in de klas?

Hoe herken je een hoogbegaafd kind dan in de klas? Dat vroeg een bevriende juf mij. De juf van mijn oudste kreeg het door toen ik haar wilde spreken over het broekplassen op school. Kind was al sinds haar 2e zindelijk, dus wat de piep? Nou, heel simpel: achterstandskindjes en kindjes die in hun broek plassen, die krijgen extra aandacht van de juf. Want dat is zielig. Nou, dat wilde zij ook wel dus even lekker zeiken en daar had ze haar gewenste knuffelmoment met de juf… Kindjes die sneller willen dan de rest, die krijgen geen knuffels. Mijn dochter wilde schrijven leren en toen ze daarom vroeg, mocht ze stempelen. Stempelen! Oh wat was ze kwaad! Dan had broekplassen meer het gewenste effect.

Bij de jongste is het wat lastiger te herkennen. Het is een compleet ander kind dan haar zus. Die trok de door haar gewenste kennis uit ons, eiste input en nieuwe weetjes of uitdagingen. Haar zusje is meer van het tactiele en het ontdekken. Daarin heeft ze de meest creatieve ideeën. Van die ideeën die je als volwassene niet bedenkt. Waardoor ze bijvoorbeeld als dreumes van het toiletblok heeft gegeten (ambulance nodig inderdaad ja) en op school opgesloten zat in de schuur, in het donker. Nu ze groter wordt, kan ze zich volgens de juf wel focussen op haar werktaakjes en daar in opgaan. Als peuter kon ze dat niet, totaal geen concentratie. Faalangst ook. Maar als ze ergens echt haar zinnen op heeft gezet (eerder in het motorische dan op puzzelgebied, het gebied waar geduld voor nodig is) dan blijft ze iets proberen tot ze het kan en is ze een doorzetter. Mijn vermoeden van hoogbegaafdheid komt natuurlijk niet alleen door haar bijzondere vorm van creatief zijn, maar door de vragen die ze mij stelt over de planeten, het heelal, hoe wolken ontstaan, hoe het toch kan dat de eerste mens als baby geboren werd (want daarvoor waren ze er niet), hoe vliegtuigen kunnen vliegen en nog veel meer dingen waarop ik antwoord met “uhm…” Voor een kind van 4 had ze al zeer diepe filosofische vragen en nu met 5 probeert ze daar haar eigen verklaringen aan toe te voegen. Maar ik denk niet dat ze die vragen ook op school stelt. Toch had de juf haar tijdig in het vizier. Misschien door haar zus? Misschien door haar woordenschat?

Ze mag sinds deze week elke dag met een clubje andere groep 2 kinderen een half uur naar groep 3 om ‘uit een boekje te werken’ zoals ze dat zelf zegt. Het gepersonaliseerd leren wordt in de praktijk gebracht en dat is fijn voor haar. Ze wil graag leren lezen en ik heb daar voor haar veel minder tijd voor vrijgemaakt dan in de peutertijd van haar zus. Heel fijn dat het nu standaard in haar schoolpakketje zit en ze niet langer hoeft te wachten of afhankelijk van mij of haar grote zus is.

Niet de stereotype professor

Ze heeft weliswaar een bril, maar qua stereotype van een hoogbegaafd kind voldoet ze helemaal niet. Geen rijk gezin, geen geduld voor schaken of andere puzzels, geen echte interesse voor leren en een rouwdouwer die graag buiten de natuur ontdekt met haar handjes in de modder. Wel een ontembare drang tot ontdekken en nieuwsgierigheid. Als ik me niet al in het fenomeen hoogbegaafdheid had verdiept, er alert op zou zijn, had ik het bij haar misschien niet eens opgemerkt…

En juist daarom is (betaalbaar) passend onderwijs zo belangrijk. En dan vooral kennis bij de leerkrachten over wat hoogbegaafde kinderen wel nodig hebben: uitdaging, prikkeling en stimulans. Geen remmingen in het leerproces, geen ‘ik hoef jou niks uit te leggen want je bent hb dus dan komt kennis uit de lucht vallen’ en geen uitsluiting en afstomping. En ook geen ellenlange wachtlijsten bij orthopedagogen en andere instanties. Deze kinderen denken zo diep door over alles. In het filmpje werd kort een quote aangehaald van een kind dat van een flat wilde springen van malaise. Daar werd verder niet op ingegaan, maar er zijn veel kinderen met dit soort depressieve gedachten. Ze weten echt wel dat ze anders zijn en worden heel verdrietig van de strikte begrenzingen en de onkunde uit het oude onderwijssysteem.

Zet ze in hun kracht!

Zet de kinderen in hun kracht zodat ook zij hun potentieel kunnen bereiken en hun creativiteiten nieuwsgierigheid kunnen inzetten om wat wereldproblemen op te lossen… Shit, vooroordeel! Om op te groeien tot zelfverzekerde volwassenen die daadwerkelijk iets willen en misschien ook kunnen bijdragen aan de maatschappij omdat ze anderen aan het denken zetten en zelf voorbij de gebaande paden kijken. Oók de hb-kinderen uit gewone gezinnen!

> lees ook: versnellen naar groep 2, het vervolg van de versnelling of hulp bij vriendjes maken

Afbeelding: Shutterstock