Op 10 september is het de Dag van de Scheiding. Als gescheiden mama hoor ik er vandaag dus helemaal bij! Nou ja, niet echt iets om trots op te zijn misschien, een mislukt huwelijk, maar er zijn 2 prachtige dingen uit voortgekomen: de kinderen. Mijn mailbox stroomde vol met feitjes, nuttige weetjes en meer over en voor gescheiden koppels. Omdat het mij raakt, deel ik deze graag met je. Voor alle kinderen waarvan de ouders zijn gescheiden, of nog in scheiding liggen, is er onlangs een nieuw boek uitgekomen dat zeker het lezen waard is: ‘Je hoeft het niet alleen te doen’ van Villa Pinedo. Ook hier vertel ik je graag meer over.
Mijn scheiding dateert alweer van bijna 4 jaar terug. De dag dat wij 12,5 jaar getrouwd zouden zijn, lagen de definitieve papieren van de rechtbank op de mat. Ons huwelijk was ontbonden. Officieel waren we dus uit elkaar, maar het zou daarna nog maanden duren voordat we beiden een andere woonruimte hadden en ons huis was verkocht. Een heksenketel vol nare emoties. Daar hadden wij niet alleen zelf last van, onze kinderen hadden daar last van.
Stel je vraag aan Villa Pinedo
Goed om te weten dus, dat er kanalen zijn waar jouw kind hulp kan vinden. Op de website VillaPinedo.nl kunnen kinderen van 10 tot 23 jaar al hun vragen en zorgen kwijt. Villa Pinedo is opgericht door kinderen van gescheiden ouders. Zij werken met ‘buddy’s’ die als ervaringsdeskundige een luisterend oor zijn en willen helpen. Het is de grootste jongeren vrijwilligersorganisatie van Nederland. Je kunt jezelf ook aanmelden als buddy wanneer jij tussen de 18 en 26 jaar bent en graag anderen wilt helpen. Je volgt dan een speciale training, zodat je andere kinderen goed kunt helpen.
Via Clubhouse kwam ik in contact met een jongedame die als buddy werkt voor deze stichting en hoorde ik veel mooie verhalen. Hielp natuurlijk mee dat ze complimenten gaf over hoe wij zelf het co-ouderschap hebben ingevuld: de kinderen zijn altijd het uitgangspunt. Daarvoor moet je soms je eigen ego even aan de kant schuiven, wat niet altijd makkelijk is maar voor de kinderen wel het belangrijkste.
Hoe anders het soms ook kan gaan, las ik in het boek ‘Je hoeft het niet alleen te doen’ dat recent is verschenen. Ik kreeg een exemplaar toegestuurd (en een nichtje van mij blijkt de illustraties gemaakt te hebben, leuk!) en heb dit binnen een week uitgelezen. Het is geen zware kost!
Toch komen er best ingewikkelde onderwerpen aan de orde. Dit boek is bedoeld voor kinderen in een levensveranderende situatie. Het is opgezet als een soort invulboek waarin je ook je eigen ervaringen en emoties kwijt kunt. Het benoemt verschillende emoties en ervaringen van kinderen in allerlei situaties. Want geen enkel gezin en dus ook geen enkele scheiding is hetzelfde.
Soms komen er bonusouders bij kijken. Soms hebben kinderen het gevoel dat ze zichzelf moeten wegcijferen. Soms zijn er praktische problemen. Per jaar krijgen 86.000 kinderen te horen dat hun ouders gaan scheiden. Kinderen die dit al hebben meegemaakt vertellen in het boek over hun gevoelens en ervaringen, zodat de kinderen die er nu doorheen gaan er steun uit putten om hun eigen emoties een plaatsje te geven.
Een luchtig en laagdrempelig boek, waarin ook tussen neus en lippen door telefoonnummers van bijvoorbeeld de Kindertelefoon, hulplijn bij seksueel geweld en 113 aangestipt worden en de rechten van het kind worden opgesomd. Mooi om cadeau te doen aan tieners die schrikken van lange lappen tekst. Zo laat je meteen weten dat je er bent als er vragen zijn.
‘Je hoeft het niet alleen te doen’ is bij Bol.com verkrijgbaar voor 20,99 euro.
Meer boekentips bij scheiden
- Voor jongere kinderen is invulboek ‘Scheidingklets’ een leuke tip.
- Voor wie meer achtergrondinformatie en tips van professionals zoekt (bijvoorbeeld een handboek voor op school) is het boek Scheid! een aanrader. Mijn eigen dochter vertelt hierin over de creatieve therapie die ze volgde om het allemaal een plekje te geven. En zo hebben ze nog veel meer kinderen geïnterviewd over het verwerken van de scheiding van hun ouders.
- Een ander handig invulboek voor basisschoolkinderen vanaf 6 jaar is ‘Bang, Boos, Blij’ waarin je emoties kunt duiden.
Scheidingschecklist van de Belastingdienst
De Belastingdienst stuurde mij een persbericht waarin zij aangeven dat slechts 3 op de 10 stellen vóór hun scheiding financiële afspraken maakt. Best belangrijk om over na te denken, ik kreeg dit jaar een extra controle van de Belastingdienst over het jaar waarin ik ben gescheiden omdat het huis toen werd verkocht en ik zzp-er ben. Gelukkig bleek alles goed geregeld, maar je schrikt er toch van want het is allemaal al zo’n rompslomp en gedoe qua administratie. Alleen al dat mijn achternaam veranderde, vond ik best een lastig ding…
Bij de mediator maakten we afspraken over de verkoop van onze koopwoning, het pensioen, dat ik afzag van partneralimentatie en al dat soort dingen… Op hun website kun je een scheidingschecklist vinden, surf naar belastingdienst.nl/scheiden voor een overzicht. Wanneer er dan na de scheiding ergens ‘gedoe’ over ontstaat, kun je terugkomen op de afspraken die je in het echtscheidingsconvenant hebt vastgelegd.
>> Lees ook De Belastingdienst, treuriger kunnen we het niet maken(Opent in een nieuwe browsertab)
Je kunt daar ook bekijken of je na de scheiding wellicht in aanmerking komt voor toeslagen. Voor de scheiding had ik deze bijvoorbeeld niet, maar nu ontvang ik huurtoeslag, zorgtoeslag en kindgebonden budget omdat ik het anders niet zou redden. Dit hangt af van je inkomen, of de kinderen op jouw adres zijn ingeschreven (daarom heb ik de kinderen 1 dagje meer per week, bijvoorbeeld) en of je in een sociale huurwoning woont. Uit de peiling van de Belastingdienst blijkt dat mensen na de scheiding vaker toeslagen ontvangen dan voor de scheiding (45% versus 37%).
Je kunt overigens de toeslagen pas aanvragen wanneer je geen toeslagpartner meer bent met je ex-partner! Dat is wel even een belangrijke, want terugbetalen daar heeft niemand zin in. Ik had bij Toeslagen.nl mijn inkomen iets rooskleuriger ingeschat dan het achteraf bleek te zijn, waardoor ik het best pittig had maar uiteindelijk een paar jaar later ineens een ‘bonus’ ontving aan te weinig ontvangen toeslagen. Dan kun je toch leuk op vakantie en de kinderen in het nieuw steken!
Goede afspraken bepalen niet het succes van een scheiding
Afijn, goede afspraken zijn belangrijk, maar ze bepalen niet het succes van een scheiding. Uit onderzoek van de vFas blijkt dat bijna een derde van de gescheiden ouders na verloop van tijd ontevreden is omdat de ex-partner niet meewerkt en er ruzie blijft bestaan over geld en kinderen, ondanks goede afspraken. Renata Vermeulen van 1Door Mediation & Coaching vraagt daar in een persbericht van het ANP aandacht voor.
Oude patronen blijven bestaan omdat er onvoldoende aandacht wordt besteed aan de individuele verwerking van de scheiding. Terwijl scheiden de op één na stressvolste gebeurtenis in iemands leven is (na het overlijden van de levenspartner) volgens de sociale aanpassingsschaal van T. Holmes en R. Rahe, onderzoekers aan de universiteit van Washington. Nou, dat geloof ik graag. Heb er heel wat grijze haren van gekregen en het voelde pas een hele tijd later alsof er een donkere wolk van mijn schouders was gevallen. Het heeft echt even tijd nodig om te wennen aan de nieuwe situatie en alle veranderingen.
Schade voor de kinderen?
Wij vroegen ons destijds wel als eerste af? Wat heeft dit voor effect op de kinderen? Net als 67,5 procent van de scheidende ouders, waren wij bang voor de gevolgen van de scheiding voor onze kinderen. Je wilt gewoon het beste voor ze en een scheiding is toch een klein trauma. Volgens een onderzoek naar omgangsrecht in Nederland door Angèle Steentjes is dat: ‘gewoon contact met beide ouders’. Toch heeft het merendeel van de scheidingskinderen op volwassen leeftijd slecht contact met beide ouders. 25 Procent van de scheidingskinderen verliest zelfs het volledige contact met één van de ouders (Kalmijn, 2018).
Een slechte omgang tussen ouders veroorzaakt bij kinderen een loyaliteitsconflict. Kinderen gaan deze zeer verwarrende emotie uit de weg door voor één van de ouders te kiezen. Als ouders elkaar niet loslaten, laten kinderen hun ouders los. Verdrietig… ik hoop dat mijn kinderen weten dat ze altijd bij zowel papa als mama terecht kunnen en dat we elkaar het ouderschap blijven gunnen.
Tijd om ook ouders te begeleiden?
Individuele begeleiding van ouders is noodzakelijk, meent Renata Vermeulen. “Scheidingsadvocaten en mediators menen dat je als begeleider je onpartijdigheid verliest wanneer je individueel hulpverleent. Maar wanneer je voor ogen houdt dat kinderen bij beide ouders willen opgroeien, dan is het niet moeilijk je onpartijdigheid te behouden. Zonder individuele begeleiding laten we de ouders in de steek en daarmee hun kinderen. Ouders verdrinken in alle pijn, verdriet en teleurstelling. Er is vaak zo veel gebeurd. De kracht van goede scheidingsbegeleiding zit in deze individuele begeleidingstrajecten. Zonder je ex naast je als vervelende stoorzender kun je jouw scheiding echt verwerken en de ‘bak met ellende’ legen. Transformeren van partners naar collega’s in ouderschap vraagt om andere communicatie en andere omgangsvormen, zeker wanneer een van de ouders een persoonlijkheidsstoornis lijkt te hebben. Deze transformatie is te vergelijken met die van rups naar vlinder. Je ene leven houdt op te bestaan en het andere begint en kan weer schitteren.”
Daar zit wat in, maar als ervaringsdeskundige kan ik zeggen dat veel ouders er gelukkig prima zelf uit kunnen komen. Als je het kind maar als uitgangspunt houdt. Je zult het heus niet overal met elkaar eens zijn en dat is dan maar zo. Wanneer je maar respect houdt voor de andere ouder, zodat je kinderen er niet ‘tussen worden gezet als speelbal’ kan het ook goed gaan. Mijn kinderen weten dat ik ze een leuke tijd met hun vader gun en andersom is dat hetzelfde. Ze weten ook dat papa en mama niet zielig zijn wanneer de kinderen bij de andere ouder zijn. En ze weten dat papa en mama nog altijd meestal 1 lijn trekken en van mening zijn dat de andere ouder prima parentingskills heeft.
Wel komt er nu een volgende stap die ik spannend vind, maar ook heel leuk. Ik las in mijn eigen echtscheidingsconvenant de afspraak om telefonisch de ex-partner op de hoogte te stellen voor de kinderen een nieuwe partner mogen ontmoeten, dus dat heb ik zojuist gedaan. De kinderen weten dat hier verder voor hun geen druk op zit: geen verhuizing, ik ga niet samenwonen, ik wil ze gewoon voorstellen aan iemand die belangrijk is in mijn leven, zodat we ook samen dingen kunnen doen. En zodat ze weten over wie ik het steeds heb.
>> Lees ook Goed uit elkaar als ouders na je scheiding, is dat zo bijzonder?(Opent in een nieuwe browsertab)
In het boek van Villa Pinedo las ik dat dit ook niet altijd even handig wordt aangepakt, maar met het boek in mijn achterhoofd en de reacties van mijn kinderen op het netvlies, weet ik dat het goed gaat komen. Ook als volwassene hoef je het gelukkig niet alleen te doen. Er zijn genoeg mensen waar je terecht kunt voor advies of een goed gesprek wanneer je het even niet meer weet en boeken als deze zorgen ervoor dat je het belangrijkste nooit uit het oog verliest: de impact van jouw gedrag op de kinderen.
In welke scheidingsfase of afterscheidingsmoment zit jij? Loopt het soepel of ervaar je toch vervelende momenten?
